Zbieranie etykiet zapałczanych to znacznie więcej niż przelotna moda – to jedno z najbardziej popularnych hobby XX wieku. Choć ich design był prosty, niosły one przekaz łatwo trafiający do szerokiego grona odbiorców. Warto przyjrzeć się im bliżej, nawet jeśli filumenistyka odeszła w zapomnienie…
Ze względu na ich niewielki rozmiar, etykiety zapałczane często prezentowały projekty o prostym designie, takie jak obrazki zwierząt, samochodów czy aktorów. Z biegiem czasu jednak zaczęły pełnić rolę reklamową – obecnie z pewnością nazwalibyśmy je marketingowymi, a nawet propagandowymi.
Etykiety posiadają wiele cech wspólnych z plakatem – prostotę, zwięzłość, logiczną i przejrzystą konstrukcję. Elementy posterowości łatwo zauważyć w prostych obrazkach, takich jak kierownica, dziecko czy samochód, umieszczanych na pierwszym planie. Dodając do tego krótki tekst, intensywny akcent kolorystyczny i ekspresywny styl, otrzymujemy miniaturki plakatów. Cechy wspólne to także masowy zasięg – pudełka od zapałek były powszechnie dostępne, gdyż palenie papierosów było wówczas modne – oraz czytelność.
Etykiety stanowiły miniplakaty o szerokim zasięgu społecznym. W latach 60. i 70. stały się jednym z głównych nośników informacji. W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej promowano na nich różne inicjatywy i umieszczano slogany skierowane do różnych grup społecznych, m.in. rolników czy gospodyń domowych.
Idealnie sprawdzały się jako narzędzie agitacji społecznej, politycznej czy gospodarczej. Wystarczy spojrzeć na zamieszczone obrazki oraz hasła typu „Szukajcie stonki ziemniaczanej”, „Zadrzewiajmy kraj” czy „Jeździmy tylko w kaskach”. Kreowano na nich wzór obywatela i jego postępowania – polecano kawę Marago, spożywanie drobiu, sadzenie drzew, hodowanie owiec, ostrożną jazdę, itd. W ten sposób wpajano wzorce postępowania, oddziałując jednocześnie na jednostkę i społeczeństwo.
Etykiety stanowią doskonały przykład wykorzystania niewielkiej przestrzeni graficznej – atrakcyjna grafika, jasny przekaz, prosta i czytelna forma. Poprzez swój design przyciągały uwagę, budziły zainteresowanie odbiorcy, przekazywały konkretne treści, niosąc ze sobą mocne przesłanie…
W kolekcji Muzeum Filumenistycznego znajduję się kilka tysięcy etykiet.
Podzielono je na kategorie, w zależności od tematu grafik.
Projekt Opowieści zapałczane – Matchbox stories dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
Projekt dofinansowano ze środków Gminy Bystrzyca Kłodzka
